Trong cuộc sống của chúng ta, khi cho đi càng nhiều thì những giá trị tài sản sở hữu của mình sẽ càng giảm thấp. Vì thế, chúng ta luôn phải cân nhắc, đắn đo trước khi cho ai một món gì.
Và chính sự cân nhắc đó làm cho giá trị của sự cho không còn ý nghĩa đích thực của tình thương. Nhân gian thường nói “bánh ít đổi đi, bánh quy đổi lại”. khi chúng ta cho đi một vật gì là biết chắc mình sẽ nhận lại được một vật khác, từ cho ở đây thật ra có nghĩa là trao đổi. Có đôi lúc, chúng ta cho đi một vật gì vì muốn đáp lại lòng tốt của người khác nên từ cho ở đây có nghĩa là trả nợ.
Trong những trường hợp tế nhị hơn, chúng ta cho đi những giá trị vật chất vì mong muốn có được sự ngợi khen, kính phục từ người khác; hoặc chúng ta cho đi những giá trị vật chất theo lời khuyên của người khác; và trong những trường hợp này thì ý nghĩa của từ cho cũng không hoàn toàn đúng nghĩa là cho một cách bình đẳng.
Những giá trị vật chất hay tài sản sở hữu của chúng ta không phải tự nhiên mà có được. Chúng là thành quả của sự siêng năng làm việc và cố gắng của mọi người. Thường thì thói quen tham lam, bỏn sẻn trong đời sống vật chất cũng khiến cho ta hạn chế sự ban phát tình thương đến với mọi người khi cần thiết.
Nhưng chúng ta thật ra đâu có phải mất gì khi mở rộng lòng thương yêu người khác. Khi trong lòng ta có sự hiện hữu của tình thương thì tự nhiên điều đó mang đến cho ta một niềm vui không gì có thể so sánh được. Phần lớn những ai trong quá khứ và hiện tại ít mở lòng thương yêu người khác hay bị tổn thương tình cảm từ rất sớm.
Những em bé mồ côi cha mẹ hoặc lớn lên trong những gia đình đổ vỡ, thiếu hạnh phúc thường rất dễ trở thành tệ nạn xã hội. Do không được nếm trải hạnh phúc của sự yêu thương, những người ấy không thể hình dung được những gì mà lòng yêu thương sẽ mang đến cho họ. Sự mất mát lớn lao trong đời sống tình cảm đã sớm hình thành trong tâm hồn họ sự thù hằn, ghét bỏ mà tự đánh mất chính mình. Từ đó, họ cảm thấy thù hận mọi người, thậm chí là đánh mất lòng yêu thương. Vì thế, nó khiến họ chẳng bao giờ có được niềm vui sống mà san sẻ, giúp đỡ người khác.
Trong cuộc sống này, những gì ta cho đi bằng tình người mới thật sự đúng nghĩa là cho mà không phải là sự trao đổi hay mua bán dưới nhiều hình thức. Tuy nhiên, nếu ta biết cho đi những giá trị vật chất để giúp đỡ hoặc chia sẻ khó khăn cho người khác thì đây chính là cách giúp ta có thể nhận lại được niềm vui và hạnh phúc bởi trong ta không có sự toan tính. Khi cho đi mà chúng ta không kèm theo bất cứ một điều kiện hay sự mong cầu nào thì chính ngay khi ấy chúng ta đã nuôi dưỡng được lòng từ bi vô hạn. Khi ta cho mà không có sự tính toán thì sự cho ấy mới là cao thượng nên ta sẽ nhận được sự an lạc, hạnh phúc.
Chúng ta đừng nên chạy trốn khổ đau mà hãy đối diện với nó để tìm ra giải pháp nhằm thay đổi quan niệm sống như thế nào cho đúng. Trong cuộc sống này, tất cả chúng ta đều cần đến nhau như việc ăn uống không thể nào thiếu được. Sự tác hại lớn lao khi giận quá sẽ mất khôn làm cho chúng ta đánh mất chính mình mà làm khổ người khác. Xóa đi những vết thương lòng là điều khó nhất với loài người vì nó đã ăn sâu vào tàng thức của chúng ta. Quá khứ một thời đã qua làm cho chúng ta tiếc nuối, hối hận, ta hãy chia tay với những quá khứ đau buồn vì như thế chúng sẽ giết mình trong từng giây từng phút.
Khi mạnh khỏe và tinh thần minh mẫn, sáng suốt, chúng ta mới đủ sức để giúp đỡ người khác vượt qua cơn hoạn nạn. Muốn giúp đỡ người khác thì chúng ta phải có thiện chí trước và sau đó phải có phương tiện vật chất thì mới có thể san sẻ cùng người khác. Trước khi cứu người thì đầu tiên chúng ta phải có sức mạnh tinh thần và phải có tình yêu thương nhân loại.
Chúng ta đừng mong ai hiểu được mình mà chúng ta cần phải tự hiểu mình trước vì chính ta là chủ nhân của bao điều tốt xấu. Ta phải tự nghiêm khắc với bản thân và rộng lượng với mọi người. Chúng ta sống tốt cho mình để không trở thành gánh nặng cho người khác. Đời người rất ngắn ngủi, bởi thế ta hãy nên sống tốt hơn để có cơ hội giúp đỡ tha nhân và hoàn thiện chính mình.
Thế gian này mọi thứ đến rồi đi theo quy luật nhân duyên, nó chỉ đến để cho ta cảm nghiệm sự sống luôn vô thường, biến đổi. Những cái không phải của mình mà ta cứ bám víu mãi, đến khi mất nó ta sẽ vô cùng khổ đau vì tiếc nuối. Những người làm việc nhọc nhằn, vất vả bằng tay chân so với những người làm việc bằng trí óc có khác nhau về hình thức. Tuy nhiên, sự khổ tâm nhiều hay ít là do ta chấp trước và dính mắc.
Chúng ta ai cũng biết tham lam là điều không tốt có thể làm tổn hại đến người khác, nhưng đã làm người khó ai vượt qua khỏi chỗ này vì đó là thói quen do huân tập nhiều đời của con người.
Cuộc sống không dạy cho chúng ta con đường nhanh nhất để đạt được sự thành công viên mãn. Cuộc sống dạy cho ta biết cách hoàn thiện chính mình bằng sự dấn thân đóng góp và buông xả. Tùy theo suy nghĩ và nhận định của mỗi người mà chúng ta sẽ có những sự đóng góp khác nhau. Người kia đóng góp khía cạnh này, người nọ đóng góp khía cạnh khác để làm thành cho nhau.
Tuy nhiên, trong cuộc sống ai cũng cần phải biết sự cho và nhận là mối quan hệ tương quan mật thiết với nhau. Đa số chúng ta chỉ tham lam, ích kỷ để được nhận từ tay của người khác mà không biết cho đi. Chúng ta hãy biết giúp đỡ, sẻ chia bằng tình người trong cuộc sống khi có nhân duyên.
Một người đàn ông bị lạc giữa một sa mạc rộng lớn, mênh mông. Sau nhiều ngày cầm cự khi phần lương thực thực phẩm đã hết, ông mệt lả và đói khát vì không còn nước để uống. Trong suốt thời gian tìm kiếm nguồn nước, ông đã thấy một căn lều và thấy trong đó một máy bơm nước đã cũ và rỉ sét. Mừng quá, ông vội vã bước tới vịn chặt vào tay cầm và ra sức bơm nhưng không một giọt nước nào chảy ra.
Thất vọng quá, người đàn ông tìm kiếm chung quanh căn lều thì phát giác ra một cái bình nhỏ. Phủi sạch bụi cát trên bình, ông đọc dòng chữ được khắc vào bình: “Hãy đổ hết nuớc trong bình này vào cái máy bơm. Và trước khi đi chỗ khác, hãy nhớ đổ nước đầy lại vào chiếc bình này”. Người đàn ông mở nắp bình ra và thấy bên trong đầy nước. Ông đang rơi vào thế lưỡng lự vì nếu uống ngay phần nước trong bình thì chắc chắn ông có thể sống sót, nhưng nếu đổ hết nước vào cái máy để nó có thể bơm được nhiều nước thì ông sẽ cứu được rất nhiều người.
Người đàn ông sau khi đổ nước vào máy và bắt đầu nhấn mạnh cái cần với hy vọng sẽ bơm được nhiều nước một lần, hai lần, rồi ba lần nhưng chẳng thấy dấu hiệu nào là có nước. Tuy hơi nản lòng vì quá mệt lã nhưng ông vẫn kiên trì bơm lên, bơm xuống đều đặn và bỗng nhiên nguồn nước mát trong lành bắt đầu chảy ra từ chiếc máy bơm cũ kỹ. Ông mừng quá liền vội vã hứng nước vào bình và uống một cách ngon lành.
Sự cho hay còn gọi là bố thí được chia làm ba phần là bố thí tiền bạc-của cải-vật chất, bố thí những lời dạy vàng ngọc của đức Phật và bố thí vô úy, tức bố thí sự không sợ hãi. Ba phần bố thí này đều xuất phát từ lòng từ bi thương xót tất cả chúng sinh một cách bình đẳng.
Hiện giờ, chúng ta thường bố thí phần tài sản vật chất, nhưng nếu không có tiền thì làm sao bố thí. Phật dạy bố thí tài có hai, một là nội tài, hai là ngoại tài. Chúng ta cần phải hiểu cho tường tận thì việc bố thí giúp đỡ, sẻ chia ai cũng có thể làm được.
Người có tiền của thấy kẻ nghèo đói liền ra tay giúp đỡ, chia sớt tiền bạc hoặc lương thực, thực phẩm cho họ thì đó là bố thí ngoại tài, tức là sự cho bằng vật chất.
Nếu chúng ta nghèo khó, không có tiền của mà thấy người gặp khổ nạn liền lấy công sức ra giúp đỡ họ qua cơn hoạn nạn thì đó là bố thí nội tài, tức là cho bằng sự ra công. Một ví dụ khác. Khi quý Phật tử đi đường thấy một miếng thủy tinh bể, chúng ta lượm đem bỏ vào thùng rác để người khác không bị giẫm lên; hoặc gặp các cụ lớn tuổi đi qua đường khó khăn, chúng ta dẫn họ qua đường yên ổn thì đó là bố thí nội tài, tức là đem thân mình ra giúp đỡ người khác.
Như vậy, ai cũng có khả năng làm việc bố thí qua việc biết giúp đỡ người khác. Chúng ta vì tham lam, ích kỷ nên mới không dám giúp đỡ mọi người khi có nhân duyên. Trên bước đường tu học, chúng ta cần phải khởi tâm từ bi rộng lớn. “Từ” là ban vui, “bi” là cứu khổ. Đem niềm vui nhờ tu học Phật pháp cứu khổ cho người và cho tài vật là ta đang phát khởi tâm từ bi. Hành động bố thí bằng nội tài, ngoại tài là những hình ảnh cụ thể làm cho mọi người tạm thời bớt khổ được vui.
Bố thí Pháp là sao? Giảng pháp như quí thầy để quý Phật tử hiểu và ứng dụng tu hành là bố thí Pháp phải không? Cũng phải, cũng đúng, nhưng không hẳn chỉ có quí thầy cô mới làm việc bố thí Pháp được.
Quí thầy giảng dạy cho Phật tử nghe hiểu Phật pháp để ứng dụng tu hành làm giảm bớt những phiền muộn, đau khổ thì đó là bố thí Pháp, tức là sự cho có hiểu biết. Khi Phật tử thấm nhuần đạo lý rồi gặp bạn bè hoặc người thân đang phiền muộn, đau khổ, chúng ta đem sự hiểu biết của mình chia sẻ với họ. Khi họ nghe hiểu rồi thấm nhuần lời Phật dạy, không buồn khổ nữa thì đó là bố thí Pháp. Dù người xuất gia hay tại gia thì ai siêng năng học hỏi và tu hành đều có thể bố thí Pháp được.
Nhưng chư Tăng Ni có trách nhiệm lớn lao và quan trọng hơn vì đang đi trên con đường Phật đã đi để hướng dẫn lại cho quý Phật tử, do đó quý thầy nói dễ tin, dễ hiểu hơn. Quí Phật tử tại gia với bộn bề công việc và bị nhiều áp lực của cuộc sống nên thời gian nghiên cứu Phật pháp không nhiều, do đó khi nói người khác ít tin hơn.
Như vậy, bố thí Pháp là đem lời Phật dạy nói cho Phật tử hiểu để rồi từ đó tin sâu nhân quả mà tránh dữ làm lành. Khi quý Phật tử có niềm tin với Phật pháp rồi thì quý vị sẽ bớt phiền muộn, khổ đau.
Như quý Phật tử đang gặp hoàn cảnh buồn phiền, đau khổ mà vô tình có một vị thầy đến giải thích cho gia đình hiểu nguyên nhân dẫn đến khổ đau không ngoài lý nhân quả… ngay khi đó quý vị nghe hiểu phần nào cũng sẽ giảm bớt buồn khổ trong lòng. Đó là chúng ta biết cách bố thí Pháp để cứu khổ chúng sinh.
Kế đến là bố thí vô úy, tức là sự cho không sợ hãi. Làm sao để chúng ta bố thí không sợ hãi? Ai làm người dù ít hay nhiều cũng đều có nỗi sợ hãi trong lòng như quý Phật tử sợ chuột, sợ rắn rít, sợ người chết nên tối không dám ngủ một mình. Với người sợ rắn rít chúng ta giải thích với họ rằng chúng không bao giờ dám làm hại ta, ngoại trừ khi ta đạp chúng nên vì bản năng tự vệ chúng phải cắn lại. Với người sợ ma ta phải dẫn kinh giải thích cho họ hiểu, Phật dạy trong lục đạo luân hồi thì ma là loài vô hình phước kém hơn người nên khó bao giờ làm hại được ta. Chúng ta là người, tức ta có phước hơn ma quỉ, chắc chắn chúng sẽ không dám làm gì mình.
Con người ta sợ hãi là do sự tưởng tượng quá mạnh, nếu ta dừng tưởng tượng bằng cách niệm Phật-Bồ tát thì ngay khi đó không còn sợ hãi nữa. Đó là một sự thật ít ai ngờ tới. Quỉ ma đói khát, dật dờ, khổ đau nhờ loài người cúng vái cho ăn nên nó bớt khổ. Ngược lại, con người đi sợ ma quỉ thì thật là chuyện vô lý. Chúng ta nói cho họ hiểu như thế rồi họ sẽ bớt sợ hãi, khổ đau. Đó là bố thí vô úy, tức là sự cho vượt qua mọi sự chướng ngại của sợ hãi.
Thế cho nên, bố thí cúng dường hay giúp đỡ người khác cũng là cách giúp cho ta giải trừ căn bệnh tham lam, ích kỷ và bỏn sẻn. Khi chúng ta đã từng nếm trải những vị cay đắng của cuộc đời, ta hãy đón nhận nó và tìm cách giải quyết chứ không nên trốn chạy hay bỏ mặc vì sau những khó khăn chính là những cơ hội tốt để cho ta rèn luyện bản thân. Nhân quả sẽ rất công bằng và kết thúc có hậu với những ai sống có tấm lòng yêu thương chân thật bằng tình người trong cuộc sống.
Thế gian này không phải ai cũng sẵn sàng cho đi, chỉ có những người đã ý thức được đạo lý nhân quả và biết sống theo lời Phật dạy. Chúng ta cho đi hay giúp đỡ một ai với tấm lòng rộng mở thì sự cho đó như chúng ta gửi tiền vào ngân hàng, tuy thấy dường như không có tiền nhưng khi nào cần thì rút ra xài thoải mái.
Chúng ta cho và nhận là để được sống yêu thương với nhau bằng tình người trong cuộc sống. Câu chuyện trên giúp cho ta có cách nhìn toàn diện hơn bởi thế gian này là một chuỗi dài nhân duyên nương nhờ lẫn nhau theo nguyên lý tương tức.
Trước khi chúng ta muốn nhận được điều gì, chúng ta hãy cho trước đi! Rõ ràng, sự cho này bất kể là thành phần nào trong xã hội cũng đều có khả năng làm được. Vậy chúng ta còn chần chờ gì nữa, hãy cho đi để được nhận lại!
